Czy wiecie jaka roślina dziko rosnąca w Polsce wyróżnia się największymi liśćmi? To właśnie lepiężnik różowy (Petasites hybridus). Roślina dość charakterystyczna dla flory całej Polski, chociaż przyjmuje się, że najliczniej występuje w paśmie Karpat. Preferuje podmokłe, wilgotne gleby zlokalizowane nad brzegami potoków, przy źródliskach, na wilgotnych łąkach i w podmokłych zaroślach. Można ją także spotkać w znajdującej się na polu doświadczalnym PODR, kolekcji ziół i roślin miododajnych J.
Łacińska nazwa lepiężnika nawiązuje do wielkości jego liści, których średnica może dochodzić nawet do 60 cm. Słowo petasos oznacza nakrycie głowy o filcowych brzegach, jakie dawniej nosili pasterze greccy. Może i wam zdarzało się używać jego liści jako kapelusza? Kolejną cechą charakterystyczną lepiężnika jest szybkie zakwitanie. Jest to jedna z najwcześniej kwitnących wiosną roślin – pierwsze pąki dostrzec można już w marcu. Charakterystyczne różowe kwiatostany pojawiają się jeszcze przed rozwojem liści.
Lepiężnik jest rośliną znaną i stosowaną w medycynie ludowej od dawna, dzisiaj jako surowiec zielarski ciągle wykorzystuje się liście i korzeń. Przypisuje mu się działanie rozkurczowe na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i dróg moczowych, przeciwbólowe także napotne i moczopędne. Wyciągi z lepiężnika używane są przy dolegliwościach związanych z kamicą żółciową i moczową. Ponieważ wpływają również rozluźniająco na mięśnie, stosuje się je w przypadku wystąpienia kolki jelitowej, astmy czy bóli menstruacyjnych. Roślina znana jest również z tego, że pomaga zwalczać migrenę, czyli silne, napadowe bóle głowy. Świeże liście można natomiast zastosować zewnętrznie w postaci okładów na skaleczenia czy otarcia skóry.
Uwaga! Z uwagi na zawartość pewnych toksycznych substancji (alkaloidów pirolizydynowych), lepiężnik może być stosowany tylko w niewielkich ilościach i nie dłużej niż przez 4 tygodnie. Alkaloidy pirolizydynowe stanowią rozległą grupę naturalnych toksyn, występującą dość powszechnie w przyrodzie, syntetyzowanych przez wiele gatunków roślin w celu ochrony przed roślinożercami.
Warto tutaj również wspomnieć o lepiężniku jako o roślinie dostarczającej wczesnowiosennego pożytku. Wiosna to bowiem intensywny czas nie tylko dla roślin, ale również dla pszczół. Po zimowym odosobnieniu, pszczoły wyruszają na poszukiwanie pierwszych źródeł pokarmu, z których czerpią energię do odbudowy rodziny i rozwoju nowego pokolenia. Wśród wiosennych kwiatów, które oferują pszczołom nektar i pyłek znajduje się lepiężnik. To kolejny ważny wiosenny pożytek. Należy jednak zwrócić uwagę, że lepiężnik może być toksyczny dla pszczół w dużej ilości i prowadzić do zatruć pokarmowych. Toksyczność lepiężnika staje się szczególnie problematyczna kiedy pszczoły mają ograniczony dostęp do wody. W tym okresie pszczoły chętnie zbierają pyłek z lepiężnika, co w połączeniu z brakiem wody i niedoborem innych źródeł pokarmu może prowadzić do zatruć. Z tego powodu ważne jest, aby pszczoły miały dostęp do urozmaiconej bazy pyłkowej.
Wspierając pszczoły w ich wiosennej pracy, przyczyniamy się do ochrony tych pożytecznych owadów i zapewniamy zapylanie roślin, które jest niezbędne dla naszego ekosystemu.
Oprac. Marta Dobrowolska, Natalia Jakubus
PODR Boguchwała
Galeria
