Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica) należy do najbardziej niedocenianych roślin użytkowych. O jej właściwościach leczniczych pisał już Hipokrates w starożytności. W okresie średniowiecza była jedną z najważniejszych roślin. Włókno z łodyg pokrzywy służyło do wyrobu tkanin, lin i sznurów. Stosowano ją do tamowania krwotoków, leczenia wrzodów i ran. Przy chorobach reumatycznych zalecano biczowanie ciała świeżo ściętymi łodygami. Przez setki lat została zapomniana, a w XIX wieku traktowana była jedynie jako pokarm dla ubogich. Na znaczeniu zyskała pod koniec XX wieku, dzięki rozwojowi wiedzy, świadomości społecznej oraz postępowi technologicznemu w branży farmaceutycznej i kosmetycznej.
Jest rośliną dwupienną. Kwiaty męskie – białoróżowe i żeńskie – zielonkawe występują na różnych osobnikach. Przeważnie kwitnie od połowy czerwca do późnej jesieni. Surowcem są liście, ziele oraz korzeń. Liście powinny być zbierane przed kwitnieniem, ze względu na największą wtedy zawartość składników odżywczych. Korzenie wykopuje się jesienią około trzeciego roku od posadzenia, a ziele zbiera się przez cały okres wegetacji.
Rosnący stale trend zdrowego stylu życia zalicza pokrzywę do żywności superfoods, czyli takiej która posiada wysoką wartość odżywczą korzystnie wpływającą na nasze zdrowie i funkcjonowanie. Badania nad roślinami powszechnie występującymi w naturze, do wprowadzenia ich do uprawy pokazały, że pokrzywa jest odpowiednią rośliną zielarską, a uprawa jej jest stosunkowo łatwa. Nie ma zbyt dużych wymagań glebowych oraz wodnych. Znosi okresowy niedobór, jak i nadmiar wody w czasie wegetacji. Dobrze plonuje na luźnych, żyznych i wilgotnych glebach o obojętnym odczynie. Ma dość duże wymagania pokarmowe, wrażliwa szczególnie na brak wapnia w glebie i zachwaszczenie, szczególnie w pierwszym roku po założeniu plantacji. Pokrzywa zwyczajna zyskała uznanie w branży zielarskiej szczególnie za swoje wielokierunkowe działanie i zastosowanie. W jej składzie oznaczono wiele związków aktywnych, które można wykorzystać w codziennej diecie. Działa odżywczo na cały organizm ludzki, ma właściwości antyoksydacyjne, oczyszczające krew, eliminuje z organizmu szkodliwe produkty przemiany materii, działa moczopędnie, rozkurczowo, obniża stężenie glukozy we krwi, dostarcza makro i mikroskładników oraz witamin. Można śmiało już stwierdzić, że roślina ta ma duży wpływ na ograniczenie występowania chorób cywilizacyjnych na całym świecie. Pokrzywa wchodzi w skład wielu preparatów leczniczych. Od dawna wykorzystywana także z powodzeniem w przemyśle kosmetycznym.
Trwające badania nad poszukiwaniem nowych alternatyw źródła białka stawiają pokrzywę na piedestale spośród innych roślin zielarskich. Pokrzywa jako roślina powszechnie występująca w stanie naturalnym może być istotnym nowym źródłem białka w naszej diecie. Zawartość białka uzależniona jest jednak od sposobu uprawy tego surowca, terminu zbioru oraz sposobu stabilizacji, tak aby uzyskać jak najlepszy surowiec, o jak największej zawartości składników budulcowych i regulujących.
Ciekawostką jest to, że podczas targów Chinese Tea Shanghai International Tea Industry Expo, które odbyły się w 2023 roku w Shanghaju Konsul RP przedstawił polskie herbaty, a wśród nich herbatę z pokrzywy, która wzbudziła wśród uczestników bardzo duże zainteresowanie.
Jeśli odwiedzicie nas na polu doświadczalnym podczas Krajowych Dni Pola zwróćcie uwagę na poletko z pokrzywą. Jest to doświadczenie założone przy współpracy z SGGW w Warszawie, które obejmuje badania nad uprawą tego gatunku.
Opracowała:
Na podstawie literatury
Anna Sieniawska
PODR Boguchwała
Galeria
