Nowoczesne rolnictwo

          Rolą rolnictwa jest dostarczanie żywności i surowców dla przetwórstwa. Wraz ze wzrostem liczby ludności potrzeby w tym zakresie ciągle rosną i wymuszają wprowadzanie nowych metod produkcji.

          Od czasów starożytnych rolnictwo podlegało ciągłym, najpierw powolnym, a z upływem czasu coraz szybszym zmianom. Początkowo do uprawy roli wykorzystywano narzędzia wykonane własnymi rękami i siłę ludzkich mięśni. Następnie do pracy zaczęto wykorzystywać zwierzęta i używać coraz wydajniejszych narzędzi. Na przełomie XIX i XX wieku do rolnictwa wprowadzono wydajniejsze maszyny napędzane silnikami parowymi, a następnie spalinowym i elektrycznymi. Wyodrębniło to nowy rodzaj organizacji pracy, który nazywa się Rolnictwem 1.0.

          Kolejny etap zmian w rolnictwie pozwalający na zwiększenie wydajności i produktywności to wykorzystanie nawozów i środków ochrony roślin. Zapoczątkowało to drugą rewolucję w rolnictwie, którą określa się Rolnictwem 2.0.

          Kiedy i te metody okazały się niewystarczające dla wzrostu produkcji i poprawy jej jakości doszło do kolejnej fazy polegającej na wykorzystaniu biotechnologii do ulepszenia gatunków roślin uprawnych. Użyte metody podnosiły odporność roślin na choroby i szkodniki i zapewniały lepszą jakość. Wiedza ta wraz z dostępem do sygnału nawigacji satelitarnej umożliwiła znaczny postęp technologiczny. Ten nowy etap w rozwoju rolnictwa nazywany jest rolnictwem precyzyjnym lub Rolnictwem 3.0.

          Ostatni etap rozwoju rolnictwa w większym stopniu niż dotychczas jest wypadkową zmian dokonujących się w jego otoczeniu. Rolnictwo, dostosowując się do otoczenia, rozwija się w kierunku zawansowanych technologii, przede wszystkim cyfrowych, kształtując nową koncepcję określaną mianem Rolnictwa 4.0. Ten system produkcji oparty jest na prowadzeniu produkcji rolnej z poszanowaniem bioróżnorodności oraz z zachowaniem dbałości o środowisko poprzez zastosowanie nowoczesnych technologii opierających się przede wszystkim na systemie geolokalizacji oraz analizie danych m.in. meteorologicznych
i rynkowych. Pomaga wykorzystać czynniki produkcji w ilościach optymalnych do maksymalizacji celu działalności. Sprzyja to zastosowaniu środków mogących mieć niekorzystny wpływ na środowisko w ilościach niezbędnych. W literaturze coraz częściej można znaleźć publikacje poświęcone Rolnictwu 4.0. Różnie jest ono definiowane. Przytaczam definicję, która jest ogólna, ale wydaje mi się najbardziej zrozumiała. Rolnictwo 4.0 to koncepcja prowadzenia rolnictwa w innowacyjny sposób z wykorzystaniem najnowszych technologii w celu zwiększenia ilości i jakości produktów rolnych.

          Rolnictwo 4.0 inaczej jest nazywane inteligentnym rolnictwem, e-rolnictwem i obejmuje ono m.in. rolnictwo precyzyjne, czyli gospodarowanie wspomagane komputerowo, oparte głównie na gromadzeniu danych o przestrzennym zróżnicowaniu plonów w obrębie pola. Rejestracja zmienności odbywa się dzięki satelitarnemu systemowi pozycjonowania. Rolnictwo 4.0 natomiast odnosi się do narzędzi, które cyfrowo gromadzą, przechowują, analizują i udostępniają elektroniczne dane lub informacje wzdłuż łańcucha wartości w rolnictwie. Cyfrowe zarządzanie przeszło prawdziwą rewolucję. Od prostych narzędzi dających ograniczone możliwości po zaawansowane techniki, które bardzo usprawniają pracę w gospodarstwie. Możemy analizować glebę z dokładnością do 2 cm, a także zdalnie sterować maszynami na polu. Dzięki najnowszym technologiom i wysokiej rozdzielczości map możliwe jest zdefiniowanie cech gleby niewidocznych przy zastosowaniu innego rodzaju analizy. Otrzymujemy szczegółowe informacje dotyczące wielu elementów jakościowych, takich jak pH gleby, makroelementy, mikroelementy, piasek, pył, glina, glebowa materia organiczna, węgiel organiczny, dostępność wody, ukształtowanie terenu i inne.

          Wprowadzaniu do praktyki rozwiązań technologicznych Rolnictwa 4.0 sprzyjać będą obserwowane w naszym rolnictwie przemiany strukturalne i koncentracja zasobów produkcyjnych. Korzystne dla tych procesów jest również wiek prowadzących gospodarstwa. Polscy rolnicy, obok Austriaków są najmłodsi w Europie.

          O zainteresowaniu rolników świadczy przebieg naboru wniosków uruchomiony po raz pierwszy na działanie „Wsparcie rolnictwa 4.0 w ramach KPO” przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w listopadzie 2023 r. Miał on trwać miesiąc z zastrzeżeniem, że zostanie zakończony, gdy kwota wnioskowana przez rolników przekroczy 150% zakładanego budżetu (164C:\9164 mln zł). Agencja zakończyła nabór po trzech dniach, a wnioski zdążyło złożyć 10,3 tys. rolników.

          Od początku rolnictwa do pierwszej rewolucji (Rolnictwo 1.0) upłynęły tysiące lat. Następne okresy zmieniające sposób produkcji w rolnictwie były coraz krótsze. Należy się spodziewać, że w dobie coraz szybszego postępu znaczenie nowego sposobu produkcji i zarządzania będzie rosło bardzo szybko. Sprzyjać temu będzie instytucjonalne wsparcie jego wprowadzania. Oczywiście nadal współistnieć będą dotychczasowe, bardziej tradycyjne technologie wytwarzania żywności.

          Współczesne wyzwania stojące przed rolnictwem wymagają ogromnej wiedzy i znajomości najnowszych osiągnięć. Najbliższe Krajowe Dni Pola 2024 organizowane są przez Podkarpacki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Boguchwale w dniach 14-16 czerwca 2024, pod hasłem przewodnim „Nowoczesne rolnictwo”. Będzie to doskonała okazja dla rolników do zapoznania się z ofertami firm, instytucji i organizacji zaopatrujących polskie rolnictwo w nowoczesne rozwiązania technologiczne i organizacyjne. Podczas tego wydarzenia każdy zainteresowany będzie mógł uczestniczyć w licznych pokazach, konferencjach i spotkaniach z naukowcami i specjalistami również z dziedziny Rolnictwa 4.0. Już dzisiaj serdecznie zapraszamy do udziału w tym wydarzeniu.

Oprac. Kazimierz Cach

PODR Boguchwała

Źródła:

NCBR, 2023, Rolnictwo 4.0, Identyfikacja trendów i problemów

Tomasz Kuchta, 2023, „Wsparcie na rolnictwo 4.0. Ile wniosków wpłynęło do ARiMR?”, traktor24pl

Małgorzata Brzeska, 2023, „Rolnictwo 4.0 – cyfrowa rewolucja i innowacje w technice rolniczej”, agronomist.pl