Ostatnie ciepłe dni marca z letnimi wręcz temperaturami spowodowały, że na terenie pałacowo-parkowym należącym do Podkarpackiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Boguchwale w pełni rozkwitł dereń jadalny. O tej porze roku jego bezlistne pędy pokryły się obłokiem żółtych drobnych kwiatów zebranych w baldaszki. Kiedy jeszcze niewiele roślin rozpoczęło wegetację kwitnące derenie zwracają uwagę przechodniów nie tylko kolorem kwiatów, ale też mało przyjemnym ich zapachem. Mimo tego, kwiaty chętnie odwiedzane są przez pszczoły w poszukiwaniu nektaru i pyłku.
Dereń jadalny z powodu wczesnego terminu kwitnienia może stanowić ciekawy element naturalistycznego czy wiejskiego ogrodu ozdobnego, a także zieleńców miejskich. W ogrodzie ozdobnym dereń jako zwiastun wiosny świetnie komponuje się z przebiśniegami, śnieżycami oraz szafirkami. Nie tylko wiosną krzewy derenia wyglądają atrakcyjnie, późnym latem i jesienią pomiędzy ciemnozielonymi liśćmi migoczą czerwone lub bordowe owoce. Jesienią liście krzewów zmieniają barwę z zielonej na żółtobrunatną. Nawet zimą stare krzewy derenia jadalnego ze względu na wysokość oraz układ gałęzi stanowią ciekawy element grodu.
Dereń jadalny jest dużym rozłożystym krzewem dorastającym nawet do 7 m wysokości, należącym do rodziny dereniowatych. Tempo wzrostu krzewów jest umiarkowane i zmniejsza się z wiekiem rośliny. Derenie są długowieczne, osiągają nawet 100-200 lat!
Co do uprawy derenie nie są krzewami wymagającymi. Z uwagi na bardzo wysoką mrozoodporność, nadają się do sadzenia na całym obszarze kraju, ale wczesne wiosenne przymrozki mogą uszkadzać kwiaty. Starsze egzemplarze derenia doskonale znoszą suszę, natomiast młode przez pierwsze 3-4 lata uprawy trzeba od czasu do czasu podlewać. Pod ich uprawę należy wybrać stanowiska słoneczne, ale równie dobrze rosną w półcieniu, choć wówczas mniej obficie kwitną i mniej zawiązują owoców. Derenie wymagają gleb średnio żyznych zasobnych w wapń. Zdecydowanie gorzej rosną na glebach kwaśnych wtedy zalecane jest podniesienie pH gleby poprzez wapnowanie lub stosowanie nawozów organicznych, które mają właściwości odkwaszające.
Krzewy te nie lubią gleb zimnych oraz mokrych z wysokim poziomem wody gruntowej. Dereń jadalny nie ma dużych wymagań co do nawożenia. Nie lubi dużych dawek nawozów. Nawozimy krzewy przede wszystkim nawozami organicznymi – kompostem lub obornikiem. Derenie jadalne mocno płaczą po cięciu wiosennym, co je osłabia. Dlatego korzystniej je przycinać pod koniec lata. Krzewy derenia są mało wrażliwe na choroby i szkodniki, które mogą pojawić się przy dużym zagęszczeniu roślin.
Od kilku lat obserwujemy zainteresowanie uprawą derenia ze względu na słodko-kwaśne, wartościowe owoce, które są bogate w witaminę C (zawierają jej dwa razy więcej niż pomarańcze), pektyny, kwasy organiczne, garbniki i antyoksydanty. Bardzo dojrzałe można jeść na surowo oraz wykorzystać na przetwory: soki, kompoty, konfitury, dżemy i znakomitą nalewkę, a zielone przeznaczyć na „a’la oliwki”.
Dereń to nie tylko wspaniała roślina ze względu na smaczne i zdrowe owoce, to także roślina bardzo dekoracyjna. Można ją prowadzić w formie żywopłotu lub palmety, pięknie prezentuje się jako soliter na pielęgnowanym trawniku i roślina alejowa. Można z niego wykonać żywą bramę prowadzącą do ogrodu lub stanowić przejście do kolejnego zakątka w ogrodzie.
Warto więc sadzić derenie nie tylko ze względu na walory dekoracyjne, ale także z uwagi na wartościowe owoce oraz wzbogacenie bazy poużytkowej dla zapylaczy.
Nasz leciwy, rozłożysty okaz derenia jadalnego rośnie za pałacem na drugim tarasie od góry. Nie sposób go nie zauważyć z uwagi na rozmiar krzewu, a także ciemnozielone, zdrowe ulistnieni w okresie pełni wegetacji. Przechodząc z płyty górnej na wystawę zwierząt, można go będzie podziwiać podczas V Krajowych Dni Pola. Serdecznie zapraszamy!
Anna Cieszyńska
PODR Boguchwała
Galeria
